Çölyak hastalığına dikkat çekmek amacıyla ülkemizde ve tüm dünyada “Dünya Çölyak Günü” kutlanarak bilinçlendirme etkinlikleri yapılmaktadır.
Çölyak hastalığı (Glutenenteropatisi) buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten özellikle gliadin ve bir takım başka proteinlere karşı oluşan besin alerjisi nedeniyle ortaya çıkan bir sindirim sitemi hastalığıdır.
Çölyak hastalığı olan kişiler için; buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan GLUTEN adı verilen protein zararlıdır.
Çölyak hastalığı olan kişiler, gluten içeren yiyecekler yediklerinde, bağışıklık sistemleri, ince bağırsağa zarar verecek bir yanıt oluşturur. Hasara vücudun kendi bağışıklık sistemi neden olduğu için, otoimmün bozukluk olarak adlandırılır. Besinler emilemediği için aynı zamanda emilim bozukluğu hastalığı olarak adlandırılır. Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır. Bazen gebelik, doğum, viralenfeksiyonlar ve bazı duygusal stresler sonrasında hastalık ortaya çıkabilir veya ilk kez aktif hale geçebilir.
Çölyak hastalığı, hastaların tümünde aynı belirtileri göstermez. Bazı hastalar belirtileri çocuk, bazıları ise yetişkin yaşta gösterir. Uzun süre anne sütü alan kişilerde Çölyak hastalığının belirtilerinin daha geç ortaya çıktığı gösterilmiştir. Glutenin beslenmeye girdiği yaş ve alınan glütenin miktarı da önemlidir. Hastalığın belirti ve bulguları, ortaya çıkış zamanı kişiden kişiye oldukça değişkenlik gösterir.
Başlıca Belirtileri;
• Kronik ishal
• Kilo kaybı
• Açık renkli, kötü kokulu dışkı
• Açıklanamayan veya tedaviye rağmen tekrar gelişen kansızlık
• Gaz, tekrarlayan karın ağrısı
• Kemik ağrısı, kas krampları
• Davranış değişikliği
• Boy kısalığı, gelişme geriliği
• Adet düzensizliği
• Ağız içinde soluk yaralar
• Diş çürükleri
• Osteoporoz
• Tekrarlayan düşükler
Çölyak hastalığı olan bazı kişilerin yakınması yoktur. İnce bağırsağın hasar görmemiş bölümü belirtileri önlemeye yetecek kadar yeterli besin emilimini sağlıyor olabilir. Ancak belirtileri olmayan hastalar da Çölyak hastalığının uzun dönemde çıkacak yan etkileri açısından risk altındadır.
HASTALIĞIN NEDENLERİ
· Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır.
· Çölyak hastalığını tetikleyici faktörler Çevre ( Buğday ile çok karşılaşma ) Viralenfeksiyonlar
ÇÖLYAK HASTALIĞINDA TEŞHİS
Çölyak hastalığının belirtileri bazı hastalıkların ( Crohn hastalığı, Ülseratif kolit, barsak enfeksiyonları, depresyon vb) belirtileriyle aynı olduğu için teşhis etmek çok zor olabilmektedir.
· Malabsorbsiyon (sindirim ve emilim bozukluğu ) bulguları, ince barsak biyopsisinde tipik histolojik değişiklikler ve glutensiz diyete yanıt ile konur.
· Malabsorbsiyon bulguları olan olgularda. Endoskop olarak adlandırılan ince bir tüp ağız ve mideden geçilerek ince barsağın içine sokulur ve aletin yardımıyla küçük bir doku örneği (Biyopsi) alınır; patolojiye gönderilir.
· İnce barsak biyopsisi çölyak hastalığını teşhisi için en güvenilir tetkiktir.
· Gliadine karşı antikorların kandaki tespiti ile tanı desteklenir.
TEDAVİ NEDİR?
Çölyak hastalığının tek tedavisi glutensiz diyet ile beslenmektir. Diyet gluten içeren tüm gıdalardan kaçınmayı gerektirir.
Diyet tedavisi ile belirtiler düzelmekte, var olan bağırsak hasarı iyileşmektedir. Diyete başlanan günlerde iyileşme başlar ve ince bağırsak 3–6 ay arasında tamamen iyileşir.
Glutensiz diyet yaşam boyu sürdürülmelidir. Glutensiz diyete cevap alınması aynı zamanda Çölyak hastalığı tanısının doğrulanması anlamını taşır. Glutensiz diyet; buğday, çavdar, arpa ve yulaf içeren tüm gıdalardan (hububat, makarna ve birçok işlenmiş gıda) çok az miktarlarda dahi yememek anlamına gelir. Mısır, patates, pirinç, soya unu zararsızdır. Et, meyveler ve sebzeler gluten içermez. Çölyak hastalığı olan kişiler bu yiyeceklerden istedikleri kadar yiyebilirler. Günümüzde glutensiz unlar ve bundan yapılmış hazır ürünlere market ve eczanelerden ulaşılabilmektedir.
Çölyak hastalığı olan bireyler özellikle hazır gıda maddelerinin üzerinde yazılı olan bilgileri dikkatli okumalıdır.
Kaynak: Haber Merkezi
