1930 yılından itibaren çıkarılan bir dizi yasa ile önce Belediye seçimlerine katılma, sonra köylerde muhtar olma ihtiyar meclislerine seçilme hakkı tanınan kadınların Milletvekili seçme ve seçilme hakları, 5 Aralık 1934'te Anayasa ve Seçim Kanunu'nda yapılan yasa değişikliği ile tanındı. Yasanın tanındığı 5 Aralık her yıl Kadına Seçme ve Seçilme Hakkının verildiği gün olarak kutlanıyor. Bu kapsamda Tük Kadınlar Birliği Derneği, ile Çanakkale Barosu Kadın Komisyonu önderliğinde Çanakkaleli Kadın temsilcisi derneklerinin katılımı ile Cumhuriyet Meydanında düzenlenen törenle kutlandı.
Türk Kadınına Seçme ve Seçilme Hakkı Verilmesinin 88. Yıldönümü nedeniyle Türk Kadınlar Birliği tarafından Cumhuriyet Meydanında düzenlenen Çelenk Sunum törenine Belediye Başkan Vekili Didem Güner, Baro Başkanı Av. Hande Keskin, STK Temsilcileri Siyasi Parti Temsilcileri, kadın dernekleri ve çok sayıda vatandaş katıldı. Çelenklerin sunulmasının ardından Saygı duruşu ve İstiklal Marşının okunması ile devam eden törende bir açıklama yapan Çanakkale Barosu Kadın Hakları Komisyonu Başkanı Av. Gizem Pekince, kadına seçme ve seçilme hakkının verilmesi ile ilgili yaptığı açıklamada “ Cumhuriyet’in ilanı ile kadınlar çok önemli siyasi, hukuki ve sosyal haklar elde etmişler ve bunun sonucunda da toplumsal alanda görünebilir olup, çalışma hayatına katılabilmişlerdir. 5 Aralık 1934’te Anayasamızda ve seçim kanunumuzda yapılan değişikliklerle Türk kadınları milletvekili seçme ve seçilme hakkını elde etmişlerdir. Bundan sonra ilk olarak belediye ve muhtarlık seçimlerine katılan kadınlar, 1935 yılında yapılan TBMM 5. Dönem seçimlerinde 17 kadın milletvekili ile Mecliste yer almıştır” dedi.
Kadınlar Siyasette Eksik
Av. Gizem Pekince Kadına seçme ve seçilme hakkının bir çok ülkeden önce verilmesine rağmen, eşitliğin istenilen seviyede olmadığını belirterek “Ancak ülkemizde Fransa, Belçika, İtalya ve İsviçre gibi birçok Avrupa ülkesinden önce kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmasına rağmen bugün kadınların aktif siyaset içinde yeterince temsil edilmediği ve siyasetin cinsiyet eşitsizliğinin en fark edilir alanlarından biri olduğu görülmektedir. Gerek kadın milletvekili sayısı gerekse kadın bakan sayısına baktığımızda; Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki 580 milletvekilinden 101'nin, 17 bakandan ise sadece 1'inin kadın olduğunu görüyoruz ki bu bize Meclisteki kadın temsil oranının sadece yüzde 17,41' de kaldığı gerçeğini göstermektedir. Türk kadınına seçme ve seçilme hakkının verilmesini kutladığımız bugün, maalesef kadının en temel insan hakkı olan yaşam hakkının elinden alındığı bir süreci yaşamaktayız. Karar alma mekanizmalarında kadının eşit temsille yer alması gerektiğini savunan ve mücadele eden kadınlar olarak bizler bugün kadınların kendi hayatlarıyla ilgili karar aldıklarında bunu canlarıyla ödediklerini görmenin büyük ıstırabı ve öfkesi içerisindeyiz.
Kadınlar Hala Eşit Yurttaş Sayılmıyor
Pekince, konuşmasının devamında eşitliğe yönelik bir çok yasanın yapılmasına rağmen haala kadının eşit yurttaş sayılmadığını belirttiği konuşmasının devamında “Cumhuriyetle birlikte kadının erkekle eşit bir yurttaş olması yönünde önemli adımlar atılmış ve bu yönde yasal düzenlemeler yapılmışsa da; bugün hala kadınların ‘eşit yurttaş’ olamadıkları açıktır. Nüfusumuzun yarısını oluşturan kadınların karar alma mekanizmalarında yeterince yer almamaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması devletin sorumluluğundadır. Kadının özgür ve eşit bir birey olduğunun kabul edilmesi kadının insan haklarının ihlalini ortadan kaldıracaktır. Bunun için de devletin, başta eğitim olmak üzere tüm kurum ve kuruluşlarıyla birlikte koordineli ve samimi olarak toplumda kadına bakış açısını değiştirecek, zihniyet dönüşümünü yapacak politikalar üretmesi ve uygulamaya koyması zorunludur. Bireylerin ve toplumun zihniyet dönüşümünü sağlayacak bilimsel çalışmaların ve buna bağlı hukuki değişikliklerin yapılması gerekmektedir. Kız çocuklarının kesintisiz laik eğitim alması, kadın istihdamını arttıracak politikalar üretilmesi, erken yaşta evlenmelerle etkin mücadele edilmesi, kadına yönelik şiddet ve istismarın önüne geçilmesi gibi kadın-erkek eşitliğini sağlamaya yönelik adımlar hızla atılmalıdır. Tüm bunların yapılabilmesi için Ülkenin tüm kurumlarında, bütün yönetim kadrolarında kadınların sayılarının artmasının gerekliliği ortadadır” ifadelerini kullandı.
Çok Sayıda Avrupa Ülkesinden Önce Seçilme Hakkımız Oldu
Türk Kadınlar Birliği Çanakkale Şube Başkanı Meral Ulucan ise yaptığı açıklamasında “Mustafa Kemal Atatürk ve Latife Hanımın öneri ile 1924 yılında Nezihe Muhiddin, Latife Bekir, Sabiha Zekeriye önderliğinde kurulan Türk Kadınlar Birliği, cumhuriyet tarihinin ilk ve çok uzun yıllar tek örgütlü kadın gücü olmuş, başta seçme ve seçilme hakları olmak üzere, yasal hakların elde edilmesi için demokratik birçok mücadelenin içinde ve önderi olmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra, 1926 yılında, laik hukukun temeli olan Türk Medeni Kanunu ile aile ve toplum içinde eşit haklar kazanan kadınımız, 1930 yılında da kadınlarımız, belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkını yasayla kazanmış. 1933 yılında da köylerde muhtar ve ihtiyar heyetlerine seçme ve seçilme hakkını elde etmiştir. 1934 yılında Başbakan İsmet İnönü Ve 91 milletvekilinin sunduğu anayasa ve seçim kanununda değişiklik yapılmasını öngören yasa önerisi 5 aralık 1934 te mecliste görüşüldü 317 üyeli mecliste oylamaya katılan 258 milletvekilinin tamamının oyuyla değişiklik önerisi kabul edilmiştir. Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk, Türk kadınına çok sayıda Avrupa ülkesinden daha önce bu demokratik hakkın verilmesini sağlamıştır. Türkiye, Fransa, İtalya, Hırvatistan, Slovenya'dan 11, Romanya'dan 12, Bulgaristan'dan 13, Belçika'dan 14, Yunanistan'dan 15, İsviçre'den ise 36 yıl önce kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanımıştı” dedi.
Amacımız Kadın Erkek Eşitliği
Ulucan Konuşmasının devamında “11 Aralık 1934'de yapılan değişiklikler sonucu anayasada tanınan haklar seçim kanunuyla da düzenlendi. Yasanın çıkmasının ardında kadınlarımız TBMM'ne girebilme haklarını elde etmeleri üzerine, 7 Aralık 1934 günü, Türk Kadınlar Birliği İstanbul'da Beyazıt meydanında büyük bir kutlama mitingi ve Beyazıttan Taksim kadar yürüyüş düzenlemişlerdir. 8.şubat. 1935 yılında yapılan 5.Dönem milletvekili seçimlerinde, Türk Kadınlar Birliğinin olağanüstü gayretleri ve çalışmalarıyla Meclis'e 18 Kadın milletvekili seçilmiştir. Derneğimiz ayrıca gerek Genel Başkanlarından, gerekse aktif üyelerinden olan 12 Kadın milletvekili TBMM'sine göndermiş olmaktan gurur duymaktadır. Derneğimizin İlk Genel Başkanı Nezihe Muhiddin başlattıkları mücadeleyi; 'Biz kadınlar, toplumsal ve siyasal yaşamda hak ettiğimiz yeri almalıyız. Önce, kadınlarımızı bilinçlendirmeli ve eğitmeliyiz, onlara daha fazla şey istemelerini ve bunlara nasıl ulaşacaklarını anlatmalıyız. Amacımız Türkiye'de kadın ve erkeğin, toplumsal, ekonomik ve siyasal eşitliğidir.' sözleri ile özetlemiştir Amacımız; Mustafa Kemal Atatürk' ün ilke ve devrimlerini, Cumhuriyetin kadın haklarında sağladığı kazanımları korumak ve Türkiye' de yaşayan kadınları sosyal, siyasal ve ekonomik alanlarda eşitliği sağlamaktır. Kadının önündeki engelleri kaldırma konusunda çalışmalar yapmaktır. Bu gün Hepimizin geçmişte verilen mücadeleye sahip çıkıp, geleceği kurmanın sorumluluğunu taşıdığımız gündür” dedi.
Cuma Deren
