Çanakkale savaşlarında yaralanan ve kaldırıldığı 7’nci Tümen Seyyar Hastanesi’nde şehit olan Haydar Bey’in, Osmanlı İtalya harbinin yaşandığı Trablusgarp savaşında Ancak İstanbul’dan yola çıkışı, Avrupa kentlerindeki ziyaretleri, esir alınması ve geri dönüş yolculuğu ve Çanakkale savaşları ile ilgili yazdığı günlüğünden yola çıkan İsmail Sabah ve Gürsel Akıngüç Hastalıktan Esârete, Savaştan Şehâdete: Bir Çanakkale Şehidi’nin Trablusgarp Günlüğü, kitabını oluşturdular.
Hastalıktan Esârete, Savaştan Şehâdete: Bir Çanakkale Şehidi’nin Trablusgarp Günlüğü İsmail Sabah ve Gürsel Akıngüç tarafından yayına hazırlanan “Bir Çanakkale Şehidinin Trablusgarp Günlüğü: Topçu Kıdemli Yüzbaşı Ali Haydar Efendi” isimli çalışma, Çanakkale Savaşları Enstitüsü yayını (Günlük-Hatıra Dizisi) olarak basıldı.
Ali Haydar Efendi, Çanakkale Muharebeleri esnasında, 16 Temmuz 1915 tarihinde, Kemalyeri’nin 450-500 metre güneyinde düşman topçu ateşi ile ağır yaralanmış; 19 Temmuz 1915 tarihinde Yalova Köyü’nün güneyinde kurulan 7’nci Tümen Seyyar Hastanesi’nde şehit olmuştur. Mezarı, halen Yalova Subay Şehitliği’nde bulunmaktadır. Şehit olduğu günün sene-i devriyesinde yayınlanan bu günlük, Ali Haydar Efendi’nin Osmanlı-İtalya Harbi esnasında Trablusgarp’ta tuttuğu notlardır. Ancak İstanbul’dan yola çıkışı, Avrupa kentlerindeki ziyaretleri, esir alınması ve geri dönüş yolculuğu da günlüğün sayfaları arasındadır. Osmanlı Devleti’nin Afrika’daki son toprak parçasını da kaybettiği bu dönemde, özellikle Balkan Savaşları’nın arefesinde, İmparatorluğun yıkılışını öngören bir Osmanlı subayının hissettiklerini de gözler önüne sermektedir. Hastalıktan esârete, şavaştan şehâdete doğru gidişin hikayesi, günlüğün sayfaları arasındadır.
Kitabı Ölümünün Yıldönümünde Yayınlandı
Topçu mevziini iyi seçmesindeki mahareti ile Türk askeri tarafından şöhreti bulunan Ali Haydar Efendi’nin Çanakkale muharebe alanında şehit olduğu 19 Temmuz 1915 tarihinden tam 104 yıl sonra O’nun hatırasını vesile ederek oluşturulan kitap Çanakkale Savaşları Enstitüsü yayını olarak çıkartıldı.
Şerife Erdem
