Koronavirüs pandemisinde bir çok sektörde olduğu gibi esnaf da zor durumda kaldı. 2 aydan fazla sürede dükkanlarını açamayan esnaflara yönelik Hükümet tarafından başlatılan Ekonomik Koruma Kalkanı Paketi kapsamında Bankalar tarafından uygun kredile verildi. Kiralar ve kredi ödemelerinin yanı sıra oluşturulan uygun kredi imkanlarından zor zamanda yararlanmak isteyen esnaflar , iş yapamadığı dönemlerdeki borçlarını silebilmek için krediye sarıldı. Çanakkale Kent Konseyi tarafından Instagram hesabı üzerinden gerçekleştirilen ‘Konuşuyorum’ canlı yayın programına konuk olan Çanakkale Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Ünal Özcan, Çanakkale’de 4 Bin 517 esnaf 111 milyon 760 bin lira kredi kullandığını belirtti.
Çin’in Wuhan Kentinde ortaya çıkarak dünyayı etkisi altına alan Koronavirüsü, A’dan Z’ye tüm kurumları etkiledi. Çoğu ülke virüs ile baş etmekte zorlanırken ülkemizdeki erken önlemler, virüsün büyük bir etki yaratması engellendi. 11 Temmuz’da görülen ilk vakanın ardından alınan tedbirler özellikle esnafı zor durumda bırakırken, 1 Haziran’a başlayan normalleşme süreci ile yaralar sarılmaya çalışıyor. Çanakkale merkez başta olmak üzere il genelinde 22 Bin 460 esnafın zarar gördüğü pandemi sürecinin açıkları kapatılmaya çalışıyor. Çanakkale Kent Konseyi tarafından Instagram hesabı üzerinden gerçekleştirilen ‘Konuşuyorum’ canlı yayın programına konuk olan Çanakkale Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Ünal Özcan, zorlu pandemi süreci ve 1 Haziran’da başlayan normalleşme süreci sonrasında hala toparlanma süreci yaşayan esnafın sorunlarını aktardı.
Çanakkale Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Ünal Özcan, Kent Konseyi tarafından Instagram hesabı üzerinden gerçekleştirilen ‘Konuşuyorum programına katılarak, zorlu Koronavirüs süreci ve 1 Haziranda başlayan normalleşme sürecinde Esnafın durumu hakkında bilgiler verdi. Özcan konuşmasına Çanakkale’deki esnaf sayıları ile başlayarak “Çanakkale Esnaf ve Sanatkarlar Odası Birliği Çanakkale merkez ve ilçelerinde bulunan toplam 32 meslek odasının üst kuruluşudur. Çanakkale’de tüm odalarımıza kayıtlı esnaf ve sanatkar sayımız 22 bin 460. Çanakkale merkezde ilçe ve beldelerde köyler dahil olmak koşuluyla 22 bin 460 işletme var. Şu an itibarıyla Çanakkale Merkez 6.211 işletme, 16.200işletmede ilçe ve belde ve köylerde var. Çanakkale merkezde 6 bin 211 işletmeden, 3575’ kişinin işletmecisi bayan. İl genelinde 22 bin 460 Esnaf ve Sanatkar, son rakamlara göre Çanakkale il nüfusu 512 bin olarak kabul edersek, esnaf ve sanatkarlar aileleri ile birlikte Çanakkale nüfusunun %25’ini oluşturuyor. “
“Tüm dünyayı etkileyen çok olumsuz bir süreç yaşıyoruz. Koronavirüs 11 Marta Türkiye’ de görülmeye başladı ve bugüne kadarda, virüs nedeni ile alınan tedbirler uygulanmaya devam ediliyor. Bu süreç içerisinde ilk önce tüm ülke geneli bazı meslek gruplarında pandeminin yayılmasını önlemek için iş yerleri kapatıldı. İşte bu süreçte tabiî ki ‘Önce Sağlık’ dedik. virüsün yayılmasını önlemek için alınan Sağlık tedbirleri içerisinde cafeler, lokantadan ve bir çok ticari işletmelerimiz 2 ay kapalı kaldı. Bununla birlikte bu süreçte özellikle kapanmayan işletmelerde ilgili hacmi düştü. Neden ? insanlar tedbir anlamında, biliyorsun bir sürü kısıtlamalar oldu ülke genelinde. Bu kısıtlamalar bizim ilimizde de oldu. İnsanlar belli bir yaş grubu olarak dışarı çıkma yasağı olduğu için dışarı çıkamadılar. Dışarı çıkan yasağı olmayan insanlarda alışveriş için dışarı çıktıklarında kalabalık insan gruplarının olduğu yerlere gitmeme adına kendi önlemlerini aldılar. Durum böyle olunca esnaf ve sanatkar çok etkilendi. Bizim, günlük kazancıyla evini geçindiren, günlük kazancıyla elektrik parasını, su parasını, kira parasını ,Sosyal Güvenlik primlerini, vergisini ödeyen esnaf kesimimiz var. Bugün kazandığı ile birikim yaparak ayın sonunda bu giderlerimizi ödeyen esnaflarımız var. koronavirüs tedbirleri ve yasakları döneminde o kadar kötü bir süreçte geçirdi ki, iş yok, bazı işletmeler kendinden iş yerini kapattı. Nedir tuhafiye ile ilgili, ayakkabı satışı ile ilgili, diyelim ki iş yerleri kapanmadı. Ama bu süreçle ilgili mecbur kaldı esnaflar, onlar da iş yerleri kapat. Bizim 22 bin 460 üyemizden bahsederken il genelinde 4 bin 700 işletmemiz zorunlu uygulamadan dolayı en az 2 ay işyerlerini kapattı.”
Bankalarla Yaptığımız Görüşmelerle Esnafın Sorunlarını Çözdük
Sadece Çanakkale’de değil, tüm Türkiye’de esnafın aynı sorunu yaşadığını belirten Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Ünal Özcan “ Biz o dönemle ilgili, Koronavirüs ile ilgili yasakların başladığı ilk günden itibaren, özellikle bizi ilgilendiren bütün bakanlıklara, işletmelerin, Esnaf ve Sanatkarlar ilk etapta borçlarının ötelenmesi, zorunlu borçların ötelenmesi. Bu borçlar nedir ? nedir. Esnaf ve sanatkara kullanmış oldu krediler var, bunun yanında elektrik, kira, vergi, Sosyal Güvenlik prim ödemeleri var. Biz ilk etapta bu borçların ötelenmesini, süreç uzun sürerse devletimizden nakit destek istedik. Karşılıksız, faizsiz, geri ödemesiz. İşyeri kira bedeli yardımı istedik. Bunlarla ilgili dönem içerisinde bununla ilgili ne yapılabilir örnek veriyorum; Halk Bankası aracılığıyla 25 bin TL, Esnaf kredi kefalet Kooperatifleri aracılığı ile 25 bin TL. Yine Halk Bankası'nın Bonus Kart dediğimiz bir kart uygulaması ile düşük faizli kredi verildi esnafa. Bu krediler verildi, ilk etapta bürokrasiye takıldık, Bunlarla mücadele ettik. Ne yapabiliriz diye düşündük. Kefil veremedi esnaf ve sanatkar. İpotek veremedi. Sıkıntısı vardı. Bunları Halk Bankası aracılığıyla çözdük. Tamam o dönemde bir 25 bin TL kredi aldı esnaf ve sanatkar. Bağ- Kur primi ötelendi, vergiler ötelendi, elektrik ve doğalgazla ile ilgili kesilme olayları olmadı. Esnafın süreçte mağdur olmaması için yapılan tüm çalışmalar bizim ilgili bakanlıklar ile yaptığımız görüşmeler sonucunda oldu” dedi.
Esnafın Tabandaki Sıkıntılarını Anlatma Derdindeydik
Yaşanan normalleşme süreci ile kapasitenin düşüklüğüne dikkat çeken Başkan nal Özcan “Esnafı o dönemde zorda bırakacak ödemeler 3 ay ertelendi ancak 3 ay sonra ne oldu, Kasım ayında ödemeler gelecek, Ekim ayında ödemeler gelecek. İşler yok, iş yerlerinde kısıtlamalar var, Bir resteorant’ da 30 masalık bir yer ise, bu süreçle tedbirler ile ilgili genelgeler doğrultusunda ilgili restauranr 15 masa ile hizmet verebiliyor. Bir ticari yolcu taşıma aracının 30 koltuğu varsa, o ticari araç tedbir ile ilgili genelgeler doğrultusunda 15 koltuk ile hizmet verebiliyor. Aynı şekilde birçok meslek grubunda randevu sistemi ile çalışmaya başladı. Şimdi de bugün için isteğimiz neydi ?. Geçen ay Ticaret Bakanımız ile birlikte Ankara'da bu dönemde İçişleri Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ile yaptığımız görüşmelerde hep esnafın tabandaki sıkıntılı anlatma derdindeydik” dedi.
Geri ödemesi Nakit Destek İstiyoruz
Esnafın kredi desteklerine yönelik de açıklamalarda bulunan Başkan Ünal Özcan “Yeni yayınlanan duruma göre Esnaf Kefalet Kooperatifi kredileri 3 ay daha ertelendi . Biz bununla ilgili şu anda özellikle öteleme den ziyade, bu dönemle ilgili 2020 yılı içerisinde Sosyal Güvenlik aynısını istiyoruz. vergide de aynısını istiyoruz. Hala da geri dönüşsüz nakit yardım istiyoruz. Çabamız hep bu yönde oldu. süreçte kaç esnafımızın ne kadar kredi kullandığı konusuna gelecek olursak. Hemen rakamları söyleyeyim. Halk Bankası aracılığıyla Çanakkale İl genelinde 4 bin 517 kişi bu Krediyi kullandı. Bu kredinin toplam rakamı 111 milyon 760 bin lira. Esnaf kredi ve kefalet Kooperatifleri aracılığıyla yaklaşık 4.053 bu krediyi kullandı. Bu rakamda 100 milyon 200 bin lira. Çanakkale’de toplamda hepsi dahil 8.570 kişi bu krediden faydalandı ve il genelinde 212 milyon lira kredi kullanmış oldu. Bu ne demek Çanakkale genelinde 22.460 esnaf ve sanatkarın üçte biri bu Kredi Kullandı. Bunun yanında özellikle belirteyim bu pandemi süreci içerisinde Bütün belediye başkanlıkları için aynı şeyi söylüyorum. Kapanan işletmelerle ilgili olarak her türlü konuda dezenfekteden tutun diğer yardım konularına kadar, bütün belediyeler ellerinden geleni yaptılar. Suda indirim yaptılar. Belediye kiralarındaki işletmelerin kiralarını ötelediler, birçok belediye bu kaşe bedellerini almadı. Bununla birlikte Bazı belediyeler nakit yardımında bulundu, durumu kötü olan esnaflar ile ilgili. Aynı şekilde Vefa Sosyal Destek Grubundan ihtiyacı olan esnaf için yardım aldık. Ama her ne olursa olsun, ne kadar bir şeyler yapılsa da esnafların iş hacminin düşmesi, esnafı çok etkiledi. Bunun yanımızda iş kur vasıtası ile işyeri kapanan esnafların yanında çalıştırdığı kişilerin kısa çalışma ödeneği gerçekleşti ve bu işsiz kalan işçilere hayatlarını biraz olsun sürdürebilmeleri için ödemeler yapıldı. Gerçekten bu pandemi süresinde yaşananlar ülke genelinde bir sorundu. Çanakkale'de her kurum kuruluş, elinden geleni yapmaya çalışsa da esnaf ve sanatkar sıkıntılı bir dönem geçirdi. Yeni normalleşme sürecine geçildiğinde ne oldu ? “ dedi.
?
Normalleşme süreci ile birlikte büyük şehirlerden Çanakkale’ye çok sayıda inanın geldiğini, bu nedenle esnafın dikkatli olması gerektiğini belirten Esnaf Odaları Birliği Başkanı Ünal Özcan “Şu an itibariyle bütün işletmelerde uygulanması gereken kurallar biliniyor. Uyulması gereken kuralların bulunduğu rehberlerdeki maddeler uygulanıyor esnaf tarafından. Bu süreç devam edecek mi ? İnşallah devam etmez. Temennimiz bu illetten en kısa sürede kurtuluruz. Ben her zaman şunu söyledim ülkemizin bir bölümünde doğal afetler oluyor. Bununla ilgili diğer iller Elinden ne geliyorsa o bölgeye yardım etmeye çalışıyor. Bunu telafi etmenin belki Yolları var. Ama o Koronavirüs salgını dünya sarsan bir olay. Yani önlem almak o kadar çok sıkıntılı ki. Şimdi Çanakkale ile ilgili, biliyorsunuz büyükşehirlerde kısıtlamalar kalktı. Her şehirden insanlar geliyor Çanakkale’ ye. Bu insanlar belki misafirliğe geliyor, belki gezmeye geliyor, beklide ticaret yapmaya geliyor. İşte burada da esnaf ve sanatkar Kendine çok dikkat etmesi lazım. Esnaflarımız Koronavirüs tedbirleri konusunda çok dikkatli. Bugün itibariyle ben çok açık söylüyorum Hiçbir mekana maskesiz giriş yok. İşletmelere maske veriyor Mesela biz bu dönemde 32 mesleki odamız aracılığı ile birlik olarak 71 bin maske dağıttık.”
Pandemi Sürecinde İşten Çıkarılan İşçi Olmadı
Koronavirüs sürecinde yapılan yardımların ‘İşçi çıkarmama’ koşulunun getirilmesi ile yapılan yardımlardan dolayı pandemi sürecinde işten çıkarmaların olmadığını belirten Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Özcan “Koronavirüs sürecinde işten çıkarılan yada işten ayrılan çalışanlarda oldu. Bize bağlı işyerlerinde çalışan sayısı az, Bizim odalarımıza bağlı işletmelerden ziyade Ticaret Odası'na kayıtlı, Tüccar sınıfını olan şirketlerde En çok bu olay etkiledi. Neden ? Bizim işletmelerimiz de 2 kişi çalışan var 3 kişi çalışan var ama 8-10 kişi çalışan çok az. Çünkü bizim işletmelerimiz küçük. Mesela bizim esnaf ve sanatkara bağlı işletmeler bu süreçte elinden geldiğince 2 aylık süreçte kimseyi işten çıkarılmaya çalışılmadı. Devlet de bununla ilgili bir kısa ödenek olayını gerçekleştirince, bu çalışanlar bundan faydalandı. Özellikle bu konuda devletin bu dönemde getirdiği bir zorunluluk vardı. İşçi çıkarmamak koşuluyla Mesela bugün itibariyle 3 aylık öteleme var Kredi ödemelerinde, ama bu koşulun uygulanması için şartların birisi işletmeden işçi çıkarılmaması koşuluydu. Bu çok iyi oldu. çalışanlarında mağduriyeti önlenmeye çalışıldı. Ama bir de şöyle bir şey oldu. işyeri işçileri çıkarmadı. Ama işçi kendisi ayrılmayı düşündü ve ayrıldı. Çanakkale’ de pandemi süresinde işten çıkarılan işçi olmadı, bize böyle bir bilgi gelmedi.”
Özcan konuşmasının devamında “Sayın Bakana özel olarak kurumlar toplantısından sonra, burada net açık bir şey ifade etmek istiyorum Çanakkale milletvekili Bülent Turan Beyefendi bu görüşmeleri sağladı. Bu görüşmede “sayın Bakanım borcu, borçla kapattık. Zaten borcumuz vardı. Bir daha bu krediye aldık diğerlerini kapattık. Biz geri dönüşsüz hibe destekli, destek alamazsak 3 ay sonra yine başa döneceğiz. Biz devletimizden her kapanan işletmemiz için artı iş haçmi çok düşen işletmelerimiz var bunların tespitlerini yapalım. tespitlerini yapalım. En az 1 asgari ücret kadar destek istiyoruz .Bu isteğimiz yapılamadı olmadı. Olmadı ise O zaman şu anda faizsiz ve geri dönüşsüz iş hacmi düşen kapanan işyerlerinin bütün hesap cetfellerini çıkaralım. Bu işletmelerimiz için nakit destek istiyoruz. Bunları çok dile getirdik maliye bakanlığı tarafından çalışma yapıldığı ifade edildi. Bana bu konu ile ilgili olumlu, olumsuz hiçbir şey söyleyemeyiz dendi. Biz esnafımız için bunu hala istiyoruz ve bekliyoruz. Örneğin bugün ticari araçlarda Okullar kapandı. Servis araçları otoparka çekildi ve 6 aydır bu ticari araçlar yolcu taşımıyor çalışmıyor. Dedik ki en azından yakıt desteği istiyoruz. yakıttaki ÖTV ve KDV’nin düşürülmesini istiyoruz. Sigorta prim ödemelerinin durdurulmasını istiyoruz. ileride ya okullar açılmazsa ne olacak?. okullarda kantinler var, Onların durumu ne olacak? “
Mahalle Bakkalının Zor Süreçte Evlere Yaptığı Yardımları Unutmayalım
Özcan, zorlu korunavirüs sürecinde Mahalle Bakkallarının evlere yaptığı servislerle, evde kalan vatandaşlara büyük destek olduğunun unutulmaması gerektiğini belirterek “Bu pandemi süresi içerisinde 2-3 meslek dalı ayakta durdu. Bu kim meslek dalları. Pazar yerlerinde, sebze meyve satışı yapanlar, Bakkal ve Marketler. Burada da şunu özellikle vurgulamak istiyorum bizim ilk günden buyana üzerinde durduğumuz bir konu vardı ‘Yerel Esnafına Sahip Çık’ Biz pandemi dönemi gelmeden önce mahalle bakkalı diye konu kalmamıştı. Herkes süper marketlerde yada zincir markletlerden alışveriş yapıyordu. Pandemi döneminde O bizim mahalle esnafı , mahalle bakkalı, Mahalle manavı var o bölgeye parasız mal verdi hizmet etti. Neden ? vatandaşın pandemi döneminde parası yoktu. Mahalle esnafı, bakkalı veresiye defteri açtı mahalleli için. Süper marketi gittiğiniz zaman bunu yapabilir misiniz? Mahalle esnafına, mahalle bakkalına, mahalle manavına sahip çıkmamız lazım. Çünkü pandemi dolayısı ile bizim esnafımız evlere servis yaptı. Mahallelinin bakkala yada mahalle esnafına gitmesine gerek kalmadı. Mahalle esnafı evlere servis yaptı. bunları unutmayalım.”
Bir İnternet Sitem Üzerine Çalışıyoruz
Pandemi sürecinde vatandaşların daha çok internet üzerinden alışveriş yaptığı görüldü. İlleriki yıllarda da artarak devam etmesi gereken bu platform hakkında da bilgi veren Ünel Özcan “Üzerinde bir yıldır çalıştığımız bir projemiz var. şunu söyledik biz. Dünya değişiyor, ülkemiz değişiyor. Dünya çok küçüldü. Değişen Dünya’da artık esnaf ve sanatkarın bir şeyler yapması lazım. Birlik olarak esnafın Kendini geliştirmesini sağlayacak proje Merkezi kurduk. İnternet üzerinden E- ticaret nasıl yapabiliriz. Bunun çalışmalarını yaptık ve projeler hazırladık. Maalesef o dönemde de pandemi yaşandı. Bakın bizim ne kadar doğru bir yolda olduğumuz o anda anlaşıldı. Herkes evinden dışarı çıkamadan tüm ihtiyaçlarını bu yol ile sağladı. Biz bun sistemi geliştirmeliyiz. İleride neler yaşayacağımızı bilmiyoruz.İinsanlar Evinde otururken her türlü ihtiyacını karşılamak istiyorlar. Biz bu kesime esnaflar olarak hitap etmeliyiz. Bu sistemin alt yapısını oluşturuyoruz. Biz teşkilat olarak, odalara, odalar Üyelerine, bu konuda yapabileceği ne varsa yapmak istiyoruz ve bunu başaracağız” dedi.
Avm’ler Şehir Dışında Şehre Belli Bir Mesafede Kurulmalı
Özcan, sözlerinin sonunda Şehrin hem virüs riskini arttıran alan olması dolaysısı ile hem de esnafın alanını darltan AVM’ler ile ilgili yaptığı açıklamada ise “Aslında Halkın ihtiyacı olan her şey yapalım. Neden ? alışveriş merkezlerine ihtiyaç vardır. Ülkemizde insanlar gider oradan alışveriş yapar. Ama AVM’nin yerleri konusunda yanlış yapıyoruz. Nedir bu yanlışlar? AVM’ ler Şehir merkezinin dışına kurulmalı ve şehirlerden belli bir mesafede olmalı. Yani şehrin göbeğinde olmaz zaten bu durum yoğunluğu da kaldırmıyor. Bu alışveriş merkezlerinde kazanılan paralar bu şehre kalmıyor. Hatta bir çok AVM’nin sahibi yabancı yatırımcıdır. Biz burada tüketimi hızlandırdık, üretime bıraktık. Herkes hazıra alıştı. ondan dolayı bu süper ve Gross marketler ile ilgili kesinlikle düzenleme yapılmalı ilerisi için.12 defa mecliste bu konu gündeme geldi. İlerisi içinde şimdiki dönem içinde söylüyorum, şehir merkezinde olan AVM’ler yerel esnafı bitirir.” Dedi.
Şerife Erdem