Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı sınırları içinde kalması ile yapısını bozmayan asıl ismi Denizin kilidi anlamına gelen Kilid-ül Bahir olan Kilitbahir, Arnavut Kaldırımları ve tarihi yapıları ile Çanakkale’yi özellikle şehitlikleri ziyarete gelen yerli ve yabancı turistlerin gözde mekanlarından biri oldu.
Çanakkale’de Eceabat ilçesine bağlı olan Kilitbahir köyü, tarihe tanıklık etmiş en önemli yerlerden biri. Boğaz manzarası, Arnavut kaldırımları, tarihi yapıları ile günümüze kadar gelen yapıları ile en gözde mekanlerdan bir, Köyde bulunan, Çanakkale’ye gelenleri selamlayan Dur Yolcu anıtı, Kilitbahir Kalesi, Değirmen Burnu Tabyaları görülmeye değer tarihi alanlardan bir tanesi. Her yıl 3 milyona yakın yerli ve yabancı Turistin ziyaret ettiği Tarihi Alan Başkanlığının sınırları içinde bulunan Kilitbahir köyü, turistlerin uğradığı alanlardan biri oldu. Tarihi eserlerinin yanı sıra sıcak insanları ve Çanakkale Boğaz Manzarası ile de ziyaretçilerin vazgeçilmez noktaları arasında.
Gezginler Tavsiye Ediyor
Kilitbahir diğer ismi ile Kilit-ül Bahir, Çanakkale Boğazın Avrupa Yakasında ve en dar yerinde Çanakkale'yle karşılıklı yer alıyor. 780 nüfuslu köy, Eceabat'ın yaklaşık 3 km güneyinde yer alıyor. Dük yamacın altında yer aldığı için Arnavut kaldırımları ile de dikkat çekiyor. Tarihi yapıları ile de dikkat çeken Köydeki vatandaşların çabaları ile oluşturulan sokak çiçekleri, ziyaretçilere rahatlatıcı bir hava veriyor.
Muhteşem Boğaz Manzarasında Dinlenmek
Kara yolu olduğu kadar feribotla da ulaşımın sağlandığı Kilitbahir köyünde ziyaret.ileri ilk olarak tarihi evler karşılıyor. Küçük bir limanı bulunan Kilitbahir köyü, özellikle yaz aylarında artan ziyaretçi yoğunluğu nedeni ile kalabalık bir görünüme sahip olsa da tarihin ve atalarımızın bağrında bizi huzurlu saatler geçirmesine vesile oluyor. Şehitlik turu için gelen vatandaşlar ise Köyde küçük ve şirin işletmelerinde Balıkçılar Çanakkale’ye has Sardalya balığını pişirerek misafirlere ikram ediyor. Şehtitlik turunun yanı sıra köyde gezintiye çıkmak isteyen vatandaşlar ise köyün taşlı yollarında tura çıkabilir, çok eski binaları görebilirsiniz.Hatta köyün en tepe kısmana çıkarak Ciğerci Baba türbesini ziyaret ederek muhteşem manzaraya şahitlik edebilirsiniz. Dönüş yolunda soluklanmak için kalenin yanında bulunan kafede manzara eşliğinde çayınızı yudumlamayabilri.
Tarihi Kilitbahir Kalesi
Eceabat ilçesine bağlı Kilitbahir köyünde bulunan tarihi yapılardan birisi de Kilitbahir Kalesi. Kilitbahir Kalesi yonca şekli ile turistlerin gözde yerlerinden birisi. İstanbul'un fethedilmesinden sonra 1462 yılında Fatih Sultan Mehmet İstanbul'un güvenliğinin ve korunması için Çanakkale Boğazı’ndan sağlanması gerektiğini ve İstanbul'a saldıracak düşmanın önce Çanakkale’de durdurulması gerektiğini düşünerek Kilitbahir kalesini yaptırmış. Kilitbahir Kalesi’nin adı, deniz kilidi anlamına geliyor. Çanakkale Boğazı’na giriş çıkış yapmak isteyen tüm gemiler bu hatta geldiklerinde durdurulmuş ve kontrol edilmişlerdir. Kilitbahir Kalesi, konumu itibariyle Çanakkale Boğazı’nı top ateşine verebilecek ve tüm boğazı kontrol edebilecek şekilde yerleştirilerek diğer Osmanlı kalelerine göre çok farklı ve benzeri bulunmayan bir mimariye sahip. Geometriye düşkünlüğü ile bilinen Fatih Sultan Mehmet, kaleyi üç yapraklı yonca şeklinde yaptırtmış ve bu planı ile kuvvetli bir savunma sitemi oluşturmuştur.
En dış kısımda bir dış sur, daha sonra iç kale ve iç kale içinde de 7 katlı üçgen bir iç kule yer almaktadır. Ayrıca saldırılara karşı, surun dışına hendekler yerleştirilmiştir. İç kuleye giriş, surların kuzey ve güneyinde bulunan kapılardan, oluşturulmuş hendeklerin üzerine atılan köprülerle sağlanmıştır. Fakat bu hendekler günümüze kadar ulaşamamıştır. Kilitbahir Kalesi’nin yapımından sonra Çanakkale Boğazı’nın aşağı kısımlarında yeni kaleler inşa edilmiş ve bu sebeple Kilitbahir, Eski Hisarlar adını almıştır. 1462 yılında inşa edilen kale, 1541 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından restore edilmiştir. Bu restorasyon ile kalenin güney tarafını çevreleyen bir sur duvarı kullanılarak, dış tarafta Sarıkule adı verilen yeni bir kule inşa edilmiştir.
Kalenin ikinci restoresi 1870 yılında Sultan Abdülaziz tarafından gerçekleştirilmiştir. Kuzey kısmındaki bölümünün orijinal dış deniz duvarı günümüzde yoktur. Bu parça, 1894 yılında II. Abdülhamid tarafından tekrardan inşa ettirilmiştir. Kalenin güney kısımlarındaki deniz duvarları top mazgalı olarak kullanılmıştır.
Türkiye’nin ilk Yaşayan Müze Ünvanına Sahip Kilitbahir Kalesi
Kilitbahir Kalesi, 7 yıl süren restorasyon çalışmalarının ardından 'yaşayan müze' haline getirildi. Sarı Kule ve 7 kattan oluşan Ana Kule'de, Piri Reis'in hayatından kale içindeki günlük yaşama, Osmanlı kalelerinin mimarisinden savunmasına, ticaretten ibadete kadar her şey, bugünün teknolojisiyle ziyaretçilere anlatılıyor. Kilitbahir Kalesi'nin, ülkenin aktif olarak kullanılan tek kale müzesi olduğu için Türkiye’de Yaşayan Müze Ünvanına sahip bir kaledir.
Yolcuları İlk Karşılayan Dur Yolcu Anıtı
Değirmen Burnu Tabyası'nın arkasındaki tepenin yamacında yer Dur Yolcu Anıtı, Çanakkaleyi ve Kilitbahiri ziyaret eden yerli ve yabancı turistleri karşılayan ilk anıt. ‘Dur Yolcu' şiirinin iki mısrası ile iki figürden oluşan anıt, 1960 yılında, bölgedeki garnizonda asteğmen olarak askerlik görevini yapan Seyran Çebi tarafından yaptırılmış. Figürün yaratıcısı olan Çebi, hala yaşamını sürdürüyor.
Çanakkale Merkez'in tam karşısında bulunan Dur Yolcu Anıtı, geceleri aydınlatılıyor. Çanakkale Boğazı'ndan geçen tüm gemilerin görebildiği Dur Yolcu Anıtı, Çanakkale tarafından da rahatlıkla görülebiliyor. Şair Necmettin Halil Onan'a ait olan Dur Yolcu şiirinin, yamaçta yer alan kısmı ise şöyle; ‘Bilmeden gelip bastığın bu toprak, Bir devrin battığı yerdir'.Eğer yolunuz Çanakkale'ye düşerse, etrafınıza dikkatlice bakın. Dur Yolcu Anıtı tüm ihtişamıyla selamlayacaktır sizleri.
Değirmen Burnu Tabyası
Tabya Eceabat-Kilitbahir yolu üzerinde sağ tarafta, Değirmen Burnu mevkisinde yer almakta olan Tabya içerisinde, kitabesinde II. Abdülhamit’in tuğrası bulunan bir kışla binası yer almaktadır. Tabya günümüzde ziyarete kapalı olup 32. Deniz Hava Savunma Batarya Komutanlığı tarafından kullanılmaktadır. Tabya, yarımadadaki diğer tabyalarla mimari üslup açısından benzeşmektedir. Yine kıyıya paralel olarak inşa edilmiş olan tabyada; 8 bonet ve aralarında 7 top yeri, ayrıca da cephanelik bulunmaktadır. Tabya, bulunduğu mevki nedeniyle muharebe bölgesinin dışında kalmıştır. Osmanlı Devleti, 19.yy’daki gelişmelerle birlikte Çanakkale’de kale savunmasından müstahkem mevki ve tabya savunmasına geçmek zorunda kalmıştır. Bu süreçle birlikte tabya mimarisi ilerlemiş, II. Abdülhamit döneminde kaleler müstahkem mevki tabya hâline çevrilmiş ve birçok tabya daha inşa ettirilmiştir. Yine tabyaların askerî topçu personeli için de Kilitbahir Değirmen Burnu’nda bir topçu okulu kurulmuştur. II. Abdülhamit Boğaz savunmasına çok önem verdiği için dönemin en gelişmiş toplarını üreten Alman Krupp firmasından 1885’te top siparişi vermiştir. Genelde sahil savunmasında kundaklı, arkadan dolma Krupp topları kullanılmıştır. Yine sahil savunmasını güçlendirmek için 1914 sonu 1915 başlarında sahil bataryaları ve seyyar bataryalar kurulmuş. Sonuç olarak tarihe tanıklık edebileceğiniz nadir yerlerden olan kilitbahir ve güzellikleri kesinlikle görülmeye değer. Gezmek için bir günün kesinlikle yeteceği Kilitbahir köyünde köyün güzel sokaklarında gezerek güzelliklerin tadına doyun.
İsmail Şen
